Τα τεστ προσωπικότητας είναι για πολλούς μια κρυφή απόλαυση, ένας καθρέπτης που μπορεί να ξετυλίξει την πολύμορφη προσωπικότητά μας σε απλές και κατανοητές κατηγορίες. Μέσα από αυτά, αναζητούμε συχνά απαντήσεις για τον εαυτό μας ή επιβεβαίωση για τα χαρακτηριστικά που πιστεύουμε ότι έχουμε. Αν και η πρακτική τους αξία μπορεί να είναι περιορισμένη και συχνά αμφισβητήσιμη, παραμένουν ένας διασκεδαστικός και ενδιαφέρων τρόπος να εξερευνήσουμε την ανθρώπινη φύση και να σκεφτούμε βαθύτερα για την ουσία του ποιοι είμαστε.
Θεωρητικά, σε αντίθεση με τα παραδοσιακά τεστ, στα οποία απαντάμε συχνά με περιορισμένο και απλοϊκό τρόπο, σε ένα παιχνίδι είναι ευκολότερη η εκτίμηση των ιδιαιτεροτήτων ενός ατόμου, αφού τα πολύπλοκα σενάρια στα οποία μπορεί να βρεθούμε προσφέρουν πιο ακριβή δεδομένα για την προσωπικότητα του καθενός. Αυτό είναι το στοίχημα του Refind Self και ο λόγος ύπαρξης του, οπότε μένει να δούμε αν όντως καταφέρνει κάτι τέτοιο ή οι αποφάσεις θα είναι τύπου «θες να σκοτώσεις την γιαγιούλα που περνάει τον δρόμο;» όπως κάνουν τα περισσότερα παιχνίδια με επιλογές.
Η ΑΝΤΙΣΤΡΟΦΗ ΜΕΤΡΗΣΗ ΞΕΚΙΝΑ!
Το Refind Self είναι ένα 2D side scroller παιχνίδι τύπου RPG Maker (όπως το Undertale ή το Omori) κάτι που του ταιριάζει απόλυτα γιατί, ενώ μινιμαλιστικό, μπορεί να γοητεύσει με τα απλά του σχέδια και την απαλή μουσική που προσεγγίζει κάθε σκηνή. Η βασική ιδέα του παιχνιδιού είναι ότι ο παίκτης αναλαμβάνει τον έλεγχο ενός ρομπότ, το οποίο διαθέτει 100 “Actions” πριν απενεργοποιηθεί. Στο περιθώριο αυτό, δεν υπάρχει καμία οδηγία ή κατεύθυνση, γεγονός που σημαίνει ότι κάθε ενέργεια που πραγματοποιείται μετά την εκκίνηση της ιστορίας αποτελεί και μέρος της αξιολόγησης των επιλογών του καθενός.
Ο χρόνος των επιλογών, η κατεύθυνση και οι αποφάσεις, καθώς και κάθε μικρή ή μεγάλη αλληλεπίδραση με το περιβάλλον, αξιολογούνται προκειμένου να προκύψει το τελικό αποτέλεσμα της προσωπικότητας του κάθε παίκτη. Οι μετρικές που λειτουργούν στο παρασκήνιο του παιχνιδιού αποτελούν το θεμέλιο του συγκεκριμένου concept, καθώς θα μπορούσαν να μειώσουν την ακρίβεια των αποτελεσμάτων, αν δεν ήταν επαρκείς και αποτελεσματικές. Ευτυχώς, όχι μόνο πληρούν αυτές τις προδιαγραφές, αλλά είναι πραγματικά εντυπωσιακό το γεγονός ότι στο τέλος του παιχνιδιού εμφανίζονται αναλυτικά όλα τα κριτήρια από τα οποία προήλθε το τελικό συμπέρασμα. Η δουλειά που έχει γίνει από την πλευρά των δεδομένων είναι εξαιρετική, καθώς τα στατιστικά που συλλέγει το παιχνίδι είναι πολλά και ποικίλα, καλύπτοντας διάφορες πτυχές της συμπεριφοράς του παίκτη.
Το στοίχημα του τίτλου στο τέλος είναι πώς, χρησιμοποιώντας όλες αυτές τις μετρικές, θα καταφέρει να προσδιορίσει τον κάθε παίκτη με κάποιες από τις 23 κατηγορίες προσωπικότητας που διαθέτει. Συγκεκριμένα, δεν απαιτεί μόνο μία, αλλά τρεις πλήρεις ολοκληρώσεις του παιχνιδιού για να προκύψουν τα ολοκληρωμένα αποτελέσματα. Αν και αυτό μπορεί να ακούγεται σαν άθλος στην αρχή, στην πραγματικότητα η συνολική διάρκεια είναι γύρω στις δυόμιση με τρεις ώρες, αφού κάθε πλήρης ολοκλήρωση διαρκεί περίπου εξήντα λεπτά. Η δομή είναι έξυπνα σχεδιασμένη, καθώς στην πρώτη προσπάθεια ο παίκτης δεν προλαβαίνει να εξερευνήσει τα πάντα, γεγονός που καθιστά τις δύο άλλες ολοκληρώσεις συμπληρωματικές, για να προλάβει κάποιος να δοκιμάσει ενέργειες που προσπέρασε ή σημεία τα οποία δεν πρόλαβε να επισκεφτεί.
ΕΛΠΙΖΩ ΝΑ ΦΕΡΑΜΕ ΧΑΡΤΟΜΑΝΤΙΛΑ
Η δομή αυτή λειτουργεί εξαιρετικά με την αρχικά κρυμμένη ιστορία του τίτλου, η οποία όχι μόνο υπάρχει, αλλά για μένα είναι το κεντρικό χαρακτηριστικό για το οποίο ξεχωρίζει το παιχνίδι. Η αφήγηση δεν είναι απλώς παρούσα, αλλά καταλήγει να γίνει η κινητήριος δύναμη της εξερεύνησης κατά τη διάρκεια αυτών των τριών ωρών. Είναι τόσο καλά κρυμμένη, ώστε η δίψα για απαντήσεις να ωθεί τον παίκτη να περιεργαστεί τα πάντα στο περιβάλλον του, μήπως και καταφέρει να αποκαλύψει τι πραγματικά συμβαίνει. Αυτό, σε συνδυασμό με την ιδιαίτερα συγκινητική πλοκή που εκτυλίσσεται μέχρι το τέλος, κάνει το Refind Self ένα θαυμάσιο παράδειγμα καλού γραψίματος. Σε μόλις τρεις ώρες, κατάφερε να με τραβήξει, να με κερδίσει, να με σαγηνεύσει και, τελικά, να με συγκινήσει. Πέρα από όλες τις ιδιαιτερότητές του είναι ένα παιχνίδι με αρχή μέση και τέλος, ακόμα και αν είναι πιο αφηρημένη η δομή του.
Η δομή αυτή βέβαια έχει και τα αρνητικά της γιατί μπορεί κάλλιστα ένας παίχτης να περάσει από το παιχνίδι χωρίς να το ολοκληρώσει καθώς δεν κάνει και την καλύτερη δουλειά στο να εξηγήσει πως τίτλους τέλους βλέπεις μόνο μετά την τρίτη ολοκλήρωση του παιχνιδιού. Πέρα από αυτό, έχοντας την τάση να ολοκληρώνω 100% τα βιντεοπαιχνίδια που έρχονται στα χέρια μου, ήταν αρκετά βασανιστικό να ξέρω πως αναγκαστικά δεν θα καταφέρω να το περιεργαστώ με την ησυχία μου, ειδικά όταν κάποιες επιλογές κατέληγαν να είναι αρκετά μεγάλες σπατάλες του πολύτιμου χρόνου του παιχνιδιού. Για παράδειγμα όταν από τις 100 επιλογές που έχω, 10 «φεύγουν» σε ένα mini game προετοιμασίας καφέ, νοιώθω πως αν το ήξερα εξ αρχής, δεν θα συμφωνούσα να πάρω μέρος σε αυτή τη δραστηριότητα. Οπότε αναρωτιέμαι σε αυτήν την περίπτωση που καλούμαι να παίξω το παιχνίδι αυτό διαφορετικά από ότι συνηθίζω, πώς θα μπορέσει εύστοχα να προσεγγίσει την πραγματική μου προσωπικότητα;
Στην απορία αυτή ανακάλυψα και το πραγματικό νόημα του παιχνιδιού αυτού. Πριν αποκαλύψω ποιο είναι αυτό, θα θέσω ακόμα ένα ερώτημα: Κατάφερε τελικά το παιχνίδι να προσδιορίσει τις κρυφές πτυχές του χαρακτήρα μου; Να φέρει στην διαφάνεια τα βαθιά μυστικά του εαυτού μου που ούτε εγώ ήξερα; Η απάντηση εν τέλη είναι όχι, δεν το έκανε αυτό. Αλλά πάνω στην αρχική απογοήτευση μου για την αποτυχία αυτή, ήρθε η πραγματική σημασία του αποτελέσματος στο τέλος του τεστ αυτού.
ΤΕΣΤ ΒΙΝΤΕΟΠΑΙΧΝΙΔΙΚΗΣ ΠΕΡΣΟΝΑΣ
Σε ένα RPG, όπως λέει και ο τίτλος των αρχικών, πρωταρχικό στοιχείο είναι το “Role-Playing”, δηλαδή ο καθένας υποδύεται έναν ρόλο και πράττει γύρω από αυτόν. Στη σκέψη αυτή κατάλαβα πως ο σκοπός του παιχνιδιού δεν ήταν ποτέ να προσδιορίσει εμένα, όπως είμαι στην πραγματική ζωή. Όχι, αυτό που κατάφερε με επιτυχία να προσδιορίσει ήταν ο ρόλος που υποδύομαι καθώς παίζω παιχνίδια τέτοιου είδους, κατάφερε να αναλύσει και να κατηγοριοποιήσει την συμπεριφορά μου εντός των βιντεοπαιχνιδιών. Που όντως, βγάζει απόλυτο νόημα όταν ένα τεστ έχει ως δεδομένα όλες τις πράξεις κάποιου σε ένα παιχνίδι, να μπορεί να προσδιορίσει τον χαρακτήρα του στο παιχνίδι αυτό. Εκεί βρίσκεται και το κρυφό νόημα του τίτλου, που τελικά όντως είναι ένα πολύ ιδιαίτερο και ξεχωριστό “Personality Test”.
Με απόλυτη επιτυχία περιέγραψε εύστοχα τι κάνω και δεν κάνω, ειδικά στα παιχνίδια τύπου RPG, και μπορώ να πω πως εντυπωσιάστηκα όταν έφτασα στο συμπέρασμα αυτό. Το ακόμα καλύτερο είναι πως μετά την ολοκλήρωση του, δίνεται η πρόσβαση σε γενικά στατιστικά στοιχεία που μπορεί ο καθένας να δει το πλήθος των αποτελεσμάτων άλλων παιχτών και ένα εργαλείο για άμεση σύγκριση των αποτελεσμάτων ενός παίχτη με έναν άλλον. Εκεί βέβαια είναι που ανακάλυψα και το βασικό σφάλμα του Refind Self.
ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΔΕΝ ΣΤΕΚΕΙ
Το πρώτο στατιστικό που παρατήρησα ήταν πως είμαι μέρος του πιο δημοφιλούς αρχέτυπου χαρακτήρα, με ποσοστό 25% (ναι θα έλεγε κανείς πως είμαι βασικός). Αυτό από μόνο του δεν είναι το τέλος του κόσμου, αλλά κοιτώντας παρακάτω η διασπορά δεν ήταν καθόλου ομοιόμορφη. Συγκεκριμένα τα 5 πιο δημοφιλή αρχέτυπα είχαν με την σειρά 25, 12, 8, 7 και 6 τοις εκατό, με τα υπόλοιπα 18 να αγωνιούν να ξεφύγουν από το 2% μέσο όρο. Με απλά λόγια αυτό σημαίνει πως οι περισσότερες κατηγορίες ήταν σχεδόν άδειες, άρα και πως το τεστ δεν είναι και τόσο επιτυχημένο τελικά στον σκοπό.
Προβαίνω σε αυτό το συμπέρασμα, καθώς αν συγκρίνουμε με άλλες πιο διαδεδομένες αξιολογήσεις προσωπικοτήτων όπως αυτή των 16 προσωπικοτήτων του “myers-briggs type indicator (MBTI)” βλέπουμε πως οι 16 προσωπικότητες είναι πολύ πιο κοντά και ισάριθμα διαμοιρασμένες εδώ κάτι που το καθιστά πιο εύστοχο στον σκοπό της καλής κατηγοριοποίησης. Συγκεκριμένα καλός στατιστικός όρος που μας βοηθάει να καταλάβουμε αν μια κατηγοριοποίηση είναι άνιση ή όχι, είναι ο συντελεστής Ginni. Ο συντελεστής αυτός μετρά την ανισότητα κατανομών (π.χ. ποσοστά), με υψηλότερες τιμές (κοντά στο 1) να υποδηλώνουν μεγαλύτερη ανισότητα. Στο παράδειγμα MBTI ο δείκτης ανέρχεται σε μόλις 0.01, ενώ στο Refind Self έχουμε 0.51, αριθμός που ξεκάθαρα εμφανίζει ανισοτιμία στην κατανομή, άρα και έχουμε να κάνουμε με ένα όχι τόσο ικανό τεστ προσωπικότητας.
Σε αυτό το σημείο είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι κανένα τεστ προσωπικότητας δεν είναι «επιστημονικά έγκυρο» από μόνο του. Η εγκυρότητα ενός τεστ δεν είναι μετρήσιμη, αλλά σχετίζεται συγκεκριμένα με την ερμηνεία των αποτελεσμάτων του. (βλ. the Standards for Educational and Psychological Testing, 1999). Οπότε και το ΜΒΤΙ δεν αποτελεί μια επιστημονικά έγκυρη μέθοδο αξιολόγησης της προσωπικότητας, απλά βλέπουμε πως τα αποτελέσματα του είναι πιο ομοιόμορφα κατανεμημένα.
PERSONALITIES ΤΑ ΝΕΑ ΖΩΔΙΑ;
Στο τέλος το Refind Self: The Personality Test Game καταλήγει να είναι άξιο του τίτλου του. Από την μία ως τεστ προσωπικότητας στερείται όποια επιστημονική βάση και ουσία αφού εννοείται πως απλοποιεί υπερβολικά κάτι τελείως πολύπλοκο και δυναμικό όπως η ανθρώπινη φύση. Ωστόσο καταφέρνει να είναι μια πολύ όμορφη προσπάθεια σε ένα πολύ στενό πακέτο. Πάνω από όλα είναι ένα παιχνίδι με μια όμορφη και συγκινητική ιστορία, μελαγχολική ατμόσφαιρα και λιτό art style, που ταυτόχρονα καταφέρνει να σκιαγραφήσει τον «in-game» χαρακτήρα του κάθε παίχτη σε μόλις 2-3 ώρες. Οι τελευταίες σκηνές ιδιαίτερα αποτυπώνουν μια έντονη και ελπιδοφόρα αίσθηση, που μένει μαζί σου πολύ μετά το τέλος του παιχνιδιού.
Παρόλο τις στατιστικές ανακρίβειες του, το Refind Self ανοίγει δρόμους για τη μελλοντική σύζευξη παιχνιδιών και ψυχολογίας. Αν συνδυαστούν τα κατάλληλα δεδομένα με τις σωστές αναλυτικές μεθόδους, παρόμοια παιχνίδια στο μέλλον θα μπορούσαν να αποτελέσουν ένα χρήσιμο εργαλείο που βοηθούν στην επίτευξη της αυτογνωσίας.
Ευχαριστούμε πολύ την PLAYISM για την παροχή του review copy!
Με διάρκεια μόλις 1-2 ώρες το Refind Self: The Personality Test Game κατάφερε να με εντυπωσιάσει. Μέσα σε αυτόν τον σύντομο χρόνο, αφηγήθηκε μια συγκινητική ιστορία με αρχή, μέση και τέλος, ενώ ταυτόχρονα σκιαγράφησε εύστοχα την προσωπικότητα που εμφανίζω μέσα στα video games.
